Perverse prikkels
Diederik Stapel lijkt niet de aangewezen persoon om de kwaliteit van de wetenschap ter discussie te stellen. Hij laadt al snel de verdenking op zich dat hij vooral buiten zichzelf een verklaring wil zoeken voor zijn fraude. In het interview met Carolina Lo Galbo (p. 20-27) gaat hij zijn verantwoordelijkheid niet uit de weg, maar de sociaal-psycholoog vindt dat hij genoeg is gestraft; hij wil weer mogen bestaan. En hij wil daarbij toch het punt maken dat de wetenschap hem heeft aangezet tot zijn bedrog. ‘Ik droeg het masker van de succesvolle wetenschapper, maar ik was niet de enige.’
Wat de lezer ook van hem mag denken, Stapel is inderdaad niet de enige. Wetenschapsfilosoof Huub Dijstelbloem noemde hem en andere fraudeurs in NRC ‘symptomen van een dolgedraaid systeem’. Dijstelbloem publiceerde met collega’s een pamflet dat aanleiding was voor een congres vorige week bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
Na het bankwezen blijkt ook de wetenschap te disfunctioneren door ‘perverse prikkels’. Er is een wedloop gaande om onderzoeksgelden binnen te harken. Daarbij zijn wetenschappers vooral gedreven door eerzucht en universiteiten door geld. De druk om te publiceren, liefst met verrassende resultaten, is zo groot, dat er voor het onderwijs veel te weinig tijd overschiet. We hebben de mond vol over het belang van investeren in onderwijs om de kenniseconomie op niveau te houden, maar het is de vraag of de universiteiten daar zelf wel voldoende oog voor hebben. Het is niet nieuw, maar misschien is er een keerpunt in zicht. Dankzij Stapel?
Nee
frits.van.exter@vn.nl