<div class="wpg-element paragraph">
<p>De nieuwe roman van Abdelkader Benali dreigt gereduceerd te worden tot tendensliteratuur over Badr Hari. Terwijl de verbeelding er óók aan de macht is.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Amir Salim is een wereldberoemde kickbokser. Hij heeft Marokkaanse ouders, is opgegroeid in Amsterdam-Oost en zijn schoolcarrière was niet florissant. Hij werd gepest door autochtone kinderen en daarom is hij gaan kickboksen. Al snel werd dat zijn passie. Maar ook buiten de ring wapperen zijn handjes en dat brengt hem in problemen. Hoe vindt Amir een uitweg?</p>
<p>Dat is de kernsituatie in Abdelkader Benali’s nieuwe roman Bad Boy. De schrijver vertelt het leven van zijn held vanuit het heden en het verleden; die twee verhaallijnen wisselen elkaar hoofdstuksgewijs af. In het heden bevindt hij zich in Marokko waar hij zich verdienstelijk maakt als reisleider van een groep gestrande Nederlandse toeristen. Het terugblikverhaal verhaalt zijn leven tot het moment dat het zo misging: in de Amsterdam ArenA slaat hij een ondernemer invalide en daarna verliest hij zijn vriendin Chanel. Die twee perspectieven tezamen moeten ons nader doen begrijpen waarom ‘het monster’ Amir is zoals hij is. Door deze opzet weten we meteen dat Benali zijn held allertraditioneelst neerzet als iemand die sterk bepaald is door wat de naturalisten noemden: race, milieu, moment. </p>
<p>In zijn eerdere romans vloog Benali compositorisch en stilistisch veelvuldig uit de bocht, nu gebeurt dat laatste gelukkig alleen nog maar als hij erudiet wil doen: ‘Kledingstukken slingerden sowieso rond als freudiaanse versprekingen.’ Verheugend genoeg blijft hij in deze roman koersvaster dan we van hem gewend zijn. Al voorkomt dat niet dat twee vertelregisters door elkaar lopen in Bad Boy: realisme en een kinderlijke manier van kijken. </p>
</p></div>
<figure id="post-28361 media-28361" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2013/12/0a884f1d-8e2b-492d-9a73-d31a88ac7cad_Benali%2C-Abdelkader-2013_preview.jpg" alt="Illustratie: Siegfried Woldhek" /><figcaption>Illustratie: Siegfried Woldhek</figcaption></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Over het boksen, de bewegingen, de discipline, de toewijding aan de sport, het trainen, schrijft Benali efficiënt, nuchter en daardoor binnen het nagestreefde realisme waarachtig. ‘Boksen was de ander niet laten boksen.’ Tegelijkertijd krijgt de lezer ingeprent dat het stoere down to earth-karakter Amir zijn leven lang verrukt blijft over het prentenboek Rupsje Nooitgenoeg: ‘Ik scheen niet van praten te houden. Tot op de kleuterschool hield ik de kaken stijf op elkaar. […] Totdat ik op een dag werd voorgelezen uit Rupsje Nooitgenoeg. Dat boek vond ik zo mooi. Toen wilde ik wel praten. Ik was Rupsje Nooitgenoeg.’ Zijn we in 12+-literatuur beland of schildert Benali zijn personage opeens grotesk? </p>
<p>Een realistische lezing loopt ook spaak als je de waaromvraag stelt bij Amirs vertrek naar Marokko. Hij moet even onderduiken na het bloedbad in de ArenA, dus komt het goed uit dat zijn Surinaamse manager Fernandes hem opdraagt diens dochter op te halen uit een Marokkaans gat. Dat zit zo: ze is met een gezelschap aan het reizen in Marokko, de reisleider is akelig door een ezel gebeten en nu zitten die mensen daar vast. Want: ‘De gastvrijheid van de mensen daar wil dat ze je niet laten gaan voordat alles weer in orde is. Ze zijn dus als het ware gevangenen van de omstandigheden.’ Vreemd, in 2013. Maar ik begrijp dat Benali per se Amir in Marokko wilde hebben, en hoe gaat dat, je verzint wat, ook al fnuikt dat de waarachtigheid, een kniesoor die daar op let. Waarom is Marokko zo van belang? Omdat het korte lontje Amir daar terug naar zijn wortels gaat, weer eens herboren wordt (als een zich beheersende reisleider). Hij neemt daar ook de naam van zijn broer aan: Yassin. Die naam staat, weet mijn adjudant Google, voor een vers uit de koran en wordt (ten onrechte) toegeschreven aan de Profeet. Spiritueler vaarwater dus dan de martiale naam Amir: prins, commandant. </p>
<p><b>Een lesje leren</b><br />Amir is weliswaar de hoofdpersoon, maar reliëf heeft hij nauwelijks. Hij loopt daar in Marokko rond als ‘aardige, grote vriendelijke reus’. Zoveel is duidelijk: zijn omgeving kleurt hem. In Nederland, waar hij niet geaccepteerd werd, ontpopte hij zich tot vechtersbaas. In Marokko verandert hij gelijk in een vriendelijke reus. De helende kracht van dat land breidt zich ook uit naar Fernandes’ dochter Gina (inmiddels is Bad Boy een preuts liefdesverhaal): ‘Marokko is zo mooi. Ik ga hier nooit meer weg. [&#8230;] Ik heb het hier naar mijn zin. En ik heb niks in Nederland te zoeken. In Nederland is iedereen het altijd oneens met elkaar. Zoveel negativiteit.’ </p>
</p></div>
<p></p>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>&#8216;Toen wilde ik praten. Ik was Rupsje Nooitgenoeg&#8217;</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Zijn we bij Nederland, waaraan zoveel niet deugt. Manager Fernandes bijvoorbeeld is een onversneden wife beater, maar ook hij is een slachtoffer – van Nederland. Dochterlief Gina zegt daarover: ‘Mijn moeder zegt dat ze hem heeft vergeven omdat hij toen zichzelf niet kon zijn. Hij kwam als kind met zijn ouders uit Suriname en leed onder het racisme. Vocht op het schoolplein en bezwoer dat hij die Nederlanders een lesje zou leren als hij later groot werd.’ En: ‘Elke dag zie ik hem voor me, hoe hij met die grote handen op mijn moeder afliep om haar een lesje te leren. Overal gaf hij haar de schuld van. Dat een Surinamer werd gediscrimineerd. Dat een Surinamer werd uitgelachen. Zij had het allemaal gedaan.’ </p>
<p>Die kritiek op Nederland staat prominent in Benali’s roman. De naam Badr Hari ontbreekt daarentegen. Bovendien is het gekozen genre een roman, dat staat zelfs op het boek. Dus waarom drammerig krantenwerkelijkheid erbij slepen als die slechts inspiratiebron is van een autonoom kunstwerk? Benali denkt daar kennelijk anders over, want hij heeft verleden week in een vraaggesprek met de Volkskrant laten afdrukken dat hij het in Bad Boy opneemt voor de ‘underdog’ Hari die het slachtoffer is van vaderlands racisme. Prompt kreeg hij een pets van Vrij Nederland-columnist Stephan Sanders, die concludeert: ‘Zo ziet clanloyaliteit er dus uit. Eigen volk eerst, hoe dan ook.’ </p>
<p>Dat is vermoedelijk een door Benali verhoopte reactie, want daarmee komt zijn roman in de arena van het opinieklimaat. Controverse genereert publiciteit genereert verkoop, kan een mercantiele wens zijn geweest achter Benali’s reductie van zijn eigen roman. </p>
<p></b>Blinde loyaliteit</b><br />Jammer. Bad Boy heeft inderdaad trekken van tendensliteratuur, hiërarchisch een minder literair genre. Door Benali’s buitenliteraire nadruk op dat aspect, dreigt dat nu de lezing van Bad Boy dominant te kleuren. In die sociologisch uitpakkende lectuur, die constant Amirs wandaden moet disculperen, gaat de aandacht vooral uit naar de door Benali van binnenuit beschreven werking van het etnische clangevoel: je familie is alles, je vertrouwt alleen mensen die je kent, je wereld is verdeeld in familie en de rest. Die blinde loyaliteit strekt zich zelfs uit tot ‘vrienden van vrienden’. Ook al heeft zo iemand gemoord, binnen die primitieve denkwijze zal hij daar dan wel ‘zijn redenen’ voor hebben gehad, in een vijandig geachte buitenwereld. </p>
<p>Tegelijkertijd doet Benali ook met succes een gooi naar het hoogste: de verbeelding – losgezongen van de prozaïsche feiten rond het mediafenomeen Hari. Vooral aan het eind is hij op dreef, als hij Amirs psyche magisch duidt door over de ‘djinn’ in hem te schrijven, een geest die het leven beheerst, in staat tussen mensen en engelen. Over Amirs geëxternaliseerde demon schrijft hij: ‘Altijd uit op alles of niets. Geen middenweg. […] Die djinn wilde alles, om het daarna zomaar ruimhartig te kunnen verspelen.’ Hier wint de binnenwereld het even van de buitenwereld, zoals alleen in literatuur kan.</p>
</p></div>
<p></p>
<figure id="post-28361 media-28361" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2013/12/c0f056eb-8301-4b89-99a3-124c3fa40d23_0_Bad-Boy.jpg" alt="" border=" /></figure>
<div class="wpg-element title-and-author">
<h3>Bad Boy</h3>
<p>Abdelkader Benali</p>
</p></div>


Gerelateerd