Wat is er nog liberaal aan de VVD?

Columns van de week

Amber Wiznitzer en Chard van den Berg

<div class="lead">
Vandaag komen de eerste groepen teruggestuurde vluchtelingen uit Griekenland aan in Turkije. Het leven daar wordt hen op talrijke manieren onmogelijk gemaakt.
</div>
Hoewel de ondertekenaars van het EU-akkoord anders willen doen geloven is de situatie van Syrische vluchtelingen in Turkije de laatste maanden flink verslechterd. Het reizen tussen provincies is bemoeilijkt, de uitgifte van identiteitskaarten opgeschort en het aantal bureaucratische hoepels toegenomen. En dan blijven de recent door Amnesty International <a href="https://www.amnesty.nl/nieuwsportaal/nieuws/turkije-stuurt-op-grote-schaal-vluchtelingen-terug-naar-syrie" target="_blank">gerapporteerde</a> illegale deportaties naar Syrië nog onbenoemd.
Twee door IS uitgevoerde aanslagen in Istanbul, in januari en maart van dit jaar, leidden tot aangescherpte veiligheidscontroles in heel Turkije. Dat ondervinden ook een vader en zoon als ze van Gaziantep naar de grensprovincie Kilis willen reizen: omdat ze geen toestemming om te reizen hebben aangevraagd – een verplichting die al sinds afgelopen zomer bestaat – worden ze even voorbij de stadsgrens de minibus uitgezet. Met een beetje geluk stuurt de politie vader en zoon terug naar Gaziantep, met minder geluk belanden ze in een terugkeercentrum.
Naast de controles is ook de registratieprocedure aangescherpt. Noodhulporganisatie AFAD coördineert al sinds het begin van de oorlog in Syrië het registratiesysteem. Het geeft identiteitskaarten uit die toegang tot onderwijs en zorg mogelijk maken. Voorheen verrichtten de autoriteiten nauwelijks antecedentenonderzoek en kreeg iedereen vrijwel direct een AFAD-kaart. Nu is het onderzoek diepgravend en is de uitgifte in verschillende provincies uitgesteld, totdat er een nieuw systeem is ingevoerd.
Maar ook met een AFAD-kaart op zak is het voor Syriërs in Turkije op eieren lopen. Najla, een 33-jarige dokter uit Azaz, registreerde zich drie jaar geleden in Gaziantep, maar verhuisde onlangs naar Istanbul om met haar daar geregistreerde man samen te gaan wonen. Omdat je officieel alleen kan wonen in de provincie waar je geregistreerd staat, raakte Najla bij verhuizing haar AFAD-kaart en bijbehorende rechten kwijt. Het reisdocument dat ze had aangevraagd was een week geldig. Toen ze het na een week niet in Gaziantep kon overleggen werd haar kaart automatisch stopgezet.
Vijf jaar na het begin van de oorlog zijn de meeste Syriërs inmiddels door hun spaargeld heen. Om de leefomstandigheden te verbeteren voerde Turkije onder Europese druk werkvergunningen voor Syriërs in, maar slechts een kleine, geprivilegieerde groep bemachtigt uiteindelijk zo’n document. Een voorwaarde is een Syrisch paspoort met een inreisstempel. Syriërs zonder paspoort of stempel, het overgrote deel van de 2,7 miljoen geregistreerden in Turkije, of zonder baas die het minimumloon van 1300 lira (400 euro) wil betalen, vallen bij voorbaat af.
De ‘happy few’ trekken op schoolreisachtige tripjes naar Cyprus. ‘Normaal gesproken gaan mensen alleen naar Cyprus om te gokken en te drinken. Maar wij gaan voor een stempel om legaal te kunnen werken,’ zegt Sherwan terwijl hij een trekje van zijn waterpijp neemt in het centrum van Gaziantep. ‘Omdat we de douane toch niet doorkwamen wachtten we op de vlucht terug naar Turkije. In de tussentijd speelden we kaartspelletjes en dronken we water. Ha, zo hebben we toch een stukje van Cyprus meegekregen.’

Syrische vluchtelingen moeten in Turkije door steeds meer hoepels