DUO maakt studeren haram

Columns van de week

Teun van de Keuken en Nicolaas Veul

<p>In september vorig jaar liep ondernemer Patrick Damhuis in zeven dagen van zijn woonplaats Enschede 197 kilometer naar Den Haag om het op te nemen voor ouders die na een echtscheiding hun kinderen niet meer mogen zien. Damhuis, die zelf zijn dochters eens in de twee weken anderhalve dag ziet, motiveerde zijn tocht <a href="https://www.tubantia.nl/enschede/enschedeer-loopt-197-kilometer-en-vraagt-aandacht-voor-ouderverstoting~a3a0c5ae/" target="_blank" rel="noopener">in dagblad <em>Tubantia</em></a> als volgt: ‘Er zijn duizenden vaders die hun kinderen na een scheiding helemaal niet meer zien. Daar kom ik voor op. En ik kom ook voor die kinderen op. Want ouderverstoting is emotionele kindermishandeling.’</p>
<blockquote><p>‘Een moederhart is niet altijd een gouden hart,’ schmiert Groot in een stuk waarin hij ‘de vanzelfsprekendheid van het exclusieve recht van de moeder op haar kind’ aankaart.</p></blockquote>
<p>Damhuis spreekt over vaders en dat gebeurt steeds als het onderwerp ouderonthechting in de media verschijnt. Toppunt is <a href="https://www.trouw.nl/opinie/het-is-vrijwel-altijd-de-vader-die-het-onderspit-delft~a85b27f8/" target="_blank" rel="noopener">de column in <em>Trouw </em></a>van filosoof Ger Groot onder de titel: ‘Het is vrijwel altijd de vader die het onderspit delft.’ ‘Een moederhart is niet altijd een gouden hart,’ schmiert Groot in een stuk waarin hij ‘de vanzelfsprekendheid van het exclusieve recht van de moeder op haar kind’ aankaart.</p>

<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.</div>
        
                    <div class="teaser__text">Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland twee keer per week in je mail. In elke nieuwsbrief ontvang je één artikel helemaal gratis.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief." 
                    data-ga-action="clicked">Ja, dit wil ik ></a>
            </div>
            </div>
</div>
<h5><strong>Ouderonthechtingsproblematiek </strong></h5>
<p>De vele moeders die door hun ex-partner uit het leven van hun kind(eren) verstoten worden, komen niet in de krant. Een zwarte vlek die volgens psycholoog Heleen Koppejan zeer verklaarbaar is. ‘Ik was laatst op een bijeenkomst waar een hoogleraar recht verwoordde wat we denk ik allemaal denken als een vrouw dit overkomt: “Wat is er mis met die moeder?”’ Maar ondertussen telt Koppejan – promovendus in ouderonthechtingsproblematiek en eigenaar van een psychologiepraktijk waarin ze uitsluitend deze problematiek behandelt – zo’n 60 procent vrouwen onder haar clientèle. En ook in de Facebook-groepen waar verstoten ouders elkaars steun zoeken, ziet ze meer vrouwen.</p>
<blockquote><p>In de vorige eeuw kregen moeders nog automatisch de voogdij, terwijl de meeste ouders tegenwoordig een co-ouderschapsregeling treffen. Uiteindelijk concluderen de onderzoekers dat er op dit gebied geen of nauwelijks verschil is tussen de seksen.</p></blockquote>
<p>In de VS is recent onderzoek gedaan naar alle zaken vanaf 1985 tot nu waarin <em>parental alienation</em> is vastgesteld. Daaruit bleek dat zo’n 70 procent van de buitengesloten ouders de vader is. Maar in de vorige eeuw kregen moeders nog automatisch de voogdij, terwijl de meeste ouders tegenwoordig een co-ouderschapsregeling treffen. Uiteindelijk concluderen de onderzoekers dat er op dit gebied geen of nauwelijks verschil is tussen de seksen.</p>
<h5><strong>Onmachtige hulpverleners </strong></h5>
<p>Er zijn geen betrouwbare cijfers, maar dát het fenomeen ouderonthechting de afgelopen tientallen jaren enorm is gegroeid, staat wel vast. Het echtscheidingspercentage is volgens het CBS sinds 2000 toegenomen van 33,9 tot 39,1 (2016) procent. Maar ook de groep stellen met kinderen die niet trouwen is hard gegroeid en die zitten daar niet in. Het aantal kinderen dat een scheiding van de ouders meemaakt, wordt nu op zo’n 70.000 per jaar geschat, van wie zo’n 15 procent na enkele jaren geen contact meer met één van de ouders heeft.</p>
<blockquote><p>‘In feite is men vooral bezig steeds zo goed mogelijk te proberen iets van de ontstane situatie te maken.’</p></blockquote>
<p>Een groot, groeiend maatschappelijk probleem dus. En ’s lands instituties slagen er maar niet in daar effectief mee om te gaan. Koppejan: ‘In feite is men vooral bezig steeds zo goed mogelijk te proberen iets van de ontstane situatie te maken.’</p>
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/tweede-kind/" class="article-embed article-embed--left article-embed--new"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/418961/VN_005-thumbnail_preview-2-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook</span><span class="article-embed__title">Hoe er over tweede kinderen wordt gedacht en waarom dat niet klopt</span><span class="article-embed__date">27 januari 2019</span></span></a>
<p>Dit blijkt helaas vaak gigantisch te mislukken. De verhalen van moeders die met ‘ouderonthechting’ te maken kregen, zijn aaneenschakelingen van institutionele ellende; eindeloos wachten op rechtszittingen; halfhartige besluitvorming; onmachtige hulpverleners; stapels rapporten; een volkomen gebrek aan handhaving en torenhoge kosten voor rechtszaken en advocaten. Een bedroevend beeld van gestapeld onvermogen, waarbij agressie en manipulatie steeds lijken te worden beloond terwijl het daadwerkelijke probleem eerder wordt gefaciliteerd dan dat het wordt aangepakt.</p>
<p><img decoding="async" class="aligncenter size-image_640 wp-image-423921" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2000/03/ouderonthechting_02_def_preview-640x853.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2000/03/ouderonthechting_02_def_preview-320x427.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2000/03/ouderonthechting_02_def_preview-640x853.jpg 640w" alt="" width="640" height="853" /></p>
<h5>Onmogelijk vast te stellen waar het probleem ligt</h5>
<p>‘Tijd is enorm belangrijk in dit soort trajecten,’ doceert Koppejan. ‘Elke dag dat een kind weg wordt gehouden bij een van zijn ouders, brengt het dichter bij het moment dat het zelf die ouder begint te verstoten. Het probleem is alleen: niemand durft in te grijpen. Want wat is de waarheid als twee ouders elkaar naar het leven staan? Het kind weghalen bij de “vervreemdende ouder” is een dramatische maatregel en rechters deinzen daarvoor terug.’</p>
<blockquote><p>Een belangrijk probleem is dat er veel te vaak naar het kind wordt geluisterd. ‘Het kind kán helemaal geen wijsheid brengen in dit soort zaken. Dat is loyaal aan de ouder waardoor het primair wordt verzorgd.’</p></blockquote>
<p>Een belangrijk probleem is dat er veel te vaak naar het kind wordt geluisterd. Koppejan: ‘Het kind kán helemaal geen wijsheid brengen in dit soort zaken. Dat is loyaal aan de ouder waardoor het primair wordt verzorgd. Je ziet het als zo’n kind door de rechter wordt gehoord. Daar dreunt het braaf het script op dat het van vader of moeder heeft meegekregen, terwijl de druk er alleen maar groter door wordt. Daarbij: in de hulpverlening wordt gewerkt vanuit het beginsel van meerzijdige partijdigheid, wat ervoor zorgt dat systematisch een positie van neutraliteit wordt gekozen.’</p>
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/jim-jongeren-gedragsproblemen/" class="article-embed article-embed--right article-embed--new"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/416539/sarahvanrijJIM4bw-thumbnail_preview-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook</span><span class="article-embed__title">Probleemjongeren worden steeds vaker uit huis geplaatst. Maar nu is er een alternatief</span><span class="article-embed__date">5 januari 2019</span></span></a>
<p>In de praktijk betekent dit dat in rapporten van organisaties als de Raad voor de Kinderbescherming of Veilig Thuis nooit te lezen staat dat de ene ouder niet meewerkt, maar dat er sprake is van ‘een conflict’ of ‘slechte communicatie tussen de ouders’. En dat maakt het voor rechters vrijwel onmogelijk om vast te stellen waar het probleem ligt.</p>
<h5><strong>Focus op de ouders</strong></h5>
<p>Los daarvan is handhaving van de maatregelen die rechters wél nemen ver te zoeken. Koppejan: ‘Dat gedurende dit soort trajecten omgangsregelingen alsmaar niet tot uitvoering komen zonder dat er handhaving plaatsvindt, is enorm slecht voor het kind.’</p>
<p>Dat is ook de reden dat Koppejan het advies dat ouders van veel jeugdinstellingen krijgen – meewerken, wachten tot ‘de procedure’ resultaat brengt – ten sterkste afwijst. ‘Als je dat doet, weet je eigenlijk zeker dat je drie jaar later je kind kwijt bent.’</p>
<p>Koppejan pleit voor een focus op de ouders. ‘Hulpverleners en Justitie moeten leren kijken naar het gedrag van de ouders. Ze moeten zo snel mogelijk achterhalen wie de “vervreemder” is, want die moet geholpen worden. Als je na herhaalde gesprekken moet constateren dat je er bij een manipulerende ouder niet door komt, dan moet overgegaan worden tot “wijziging hoofdverblijfplaats”. Maar heel vaak kun je door met die ouder in gesprek te gaan en in te zoomen op diens emoties, heus verder komen. In veruit de meeste gevallen zijn zij niet de duivels die hun partner denkt dat ze zijn, maar gekrenkte mensen die als ze echt gehoord worden, tot andere inzichten kunnen komen.’</p>
<div class="info-box">
<h5><strong>Oudervervreemding = kindermishandeling</strong></h5>
<p>De academische discussie over de vraag of oudervervreemding als officieel syndroom bij kinderen in de DSM (de ‘bijbel’ van de psychologische wetenschap) moet komen, is nog niet gestreden. In de revisie van een vergelijkbaar handboek (de ICD-11) staat <em>parental alienation</em> wel vermeld. Men neigt er inmiddels wel naar het verschijnsel, waarbij een ouder het voor elkaar krijgt dat diens kind de andere ouder gaat afstoten, te classificeren als kindermishandeling. Een kind zal niet snel uit zichzelf een ouder verstoten, zelfs verwaarloosde of mishandelde kinderen blijven vaak loyaal aan de ouder. Indien het door externe druk toch zover komt, dan raakt het kind fundamenteel in conflict met zichzelf, wat tot blijvende psychologische schade kan leiden.</p>
</div>
<div class="info-box">
<h5><strong>En Den Haag dan?</strong></h5>
<p>Op 18 januari jongstleden verscheen in opdracht van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport het rapport <a href="https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2019/01/18/tk-bijlage-rapport-naleving-omgang" target="_blank" rel="noopener"><em>Naleving van contact-/omgangsafspraken na scheiding: een rechtsvergelijkend en sociaalwetenschappelijk perspectief</em>.</a></p>
<p>In dat rapport worden mogelijkheden aangedragen voor verbetering van de aanpak rondom problematische echtscheidingen. Een speciale plaats wordt daarbij ingeruimd voor gevallen van ouderonthechting, in het rapport <em>gatekeeping</em> genoemd.</p>
<p>Er wordt gepleit voor een aantal zinnige zaken: vroegtijdige signalering/diagnosticering van echtscheidingsproblematiek en een daaruit voortkomende (snelle) aanpak op maat; bevordering van deskundigheid onder professionals; uniformering van het instrumentarium dat door welzijns- en jeugdzorgorganisaties in stelling wordt gebracht en dejuridisering van echtscheidingsproblematiek door middel van een verplicht buitengerechtelijk traject. Of en wanneer dit rapport in de Tweede Kamer besproken gaat worden, is nog niet bekend.</p>
</div>


Ouderonthechting is een groeiend probleem, en overheidsinstanties schieten tekort