Het is een wonderlijke tijd. De afgelopen dagen opende de journaals steevast met de bosbranden in Los Angeles. Maar ergens na het zoveelste item verschenen er afgelopen zaterdag ook stukjes over de blokkade van de A12 door Extinction Rebellion. De vox-popjes van mensen die in de file kwamen te staan waren voorspelbaar. ‘Mensen zijn er wel klaar mee, met die mensen op de snelweg.’

Mensen zijn er wel klaar mee. Dat geldt volgens het RTL Nieuws overigens ook voor duurzaamheid: ‘We maken ons minder druk,’ zeggen ze op basis van een panel. Geen woord over hoe 2024 het eerste jaar was waarin de opwarming de grens van 1,5 graad overschreed. Geen woord over de connectie tussen die bosbranden en het klimaat.

Ik denk dat hier wat anders aan de hand is dan dat we ons geen zorgen maken. Ik denk dat we hier te maken hebben met het oplopen van de spanningen, een transitie waarbij het gevecht om de gunst van de zwijgende meerderheid steeds feller is geworden.

Want er is juist ook bewijs dat een groeiende minderheid wél iets wil doen. Ze willen duurzamer leven, minder consumeren en hun impact op het klimaat verkleinen. Daar komt nog bij dat er geen meerderheid nodig is om tot verandering te komen. Een substantiële minderheid kan normen laten verschuiven en daarmee verduurzaming voor elkaar krijgen.

Dat roept tegenkrachten op. Tegenover de groeiende minderheid vind je een heel luidruchtige groep die de status quo in stand willen houden. Denk aan belanghebbenden bij het huidige systeem, klimaatontkenners en teleurgestelden in eigenlijk alles. Het is een bonte verzameling die niets liever wil dan dat er in ieder geval niet wordt getornd aan verworvenheden. En het politieke tij lijkt hen ook nog mee te zitten.

De conservatieven kenmerken zich door een combinatie van technofantasie en struisvogelisme.

Dit hevige verzet is ook logisch. In elke grote transitie is eenzelfde beweging zichtbaar: zodra het nieuwe gedachtegoed aan terrein wint, worden de tegenkrachten ook sterker. De spanningen lopen op omdat het ene kamp een steeds krachtiger en hoopvoller toekomstbeeld krijgt, terwijl het andere zich juist vastklampt aan de status quo. Deze groep verwijt de progressieve medemens juist negatief te zijn en alle leuke dingen te willen afpakken. Geen barbecue, geen vliegvakantie. Het is makkelijk om daar een afschrikwekkende, oud-communistische toekomst bij te schetsen waarin vooral héél veel moet, en helemaal niets mag.

Zoiets kan je ook zeggen van het andere kamp. De conservatieven kenmerken zich door een combinatie van technofantasie en struisvogelisme. Het is optimisme over technische oplossingen die er niet zijn, en de neiging om bij andere problemen de kop in het zand te steken. Het helpt eventjes, maar is op de lange termijn rampzalig.

Bij dergelijke oplopende spanningen is het een dunne lijn tussen een rampzalige toekomst voor de mensheid of voortploeteren naar een betere wereld. Welke kant de balans doorslaat durf ik niet te voorspellen. Ik ben in ieder geval blij dat er steeds meer mensen zijn die niet bij de pakken willen neerzitten.

Want voor dat voortploeteren is nu meer dan ooit alle energie nodig. En wellicht niet om de op-de-rem-trappers en wetenschapontkenners te overtuigen. Dat lukt toch niet. Wel om die grote, stille meerderheid stapje voor stapje mee te nemen in de transitie. Daar is het verschil te halen.

Grote veranderingen in de geschiedenis begonnen altijd met een kleine groep die niet bang was om vervelend gevonden te worden. En ja, het wordt er in de toekomst niet leuker op. Maar wel spannender. Want transities zijn zelden gezellig. Ze zijn scherp, pijnlijk en oncomfortabel. Maar zoals altijd komt na de chaos uiteindelijk iets anders. Laten we hopen dat het dan ook iets beters is.

Het ene Nederland is het andere niet, ziet de eilandarts van Sint Eustatius