De democratie verdwijnt uit Brussel

Columns van de week

Hannah Prins, Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

Fotodocument / Rwanda / Verstoten Rwandese moeders
Van de overlevenden van de gruwelijke genocide in Rwanda van 1994 is één groep het meest getroffen en geïsoleerd: de vrouwen die kinderen baarden als gevolg van een verkrachting. De vrouwen waren slachtoffer van massaal seksueel geweld, uitgevoerd door leden van Interahamwe, de beruchte Hutu-milities. Hun families hebben zowel die vrouwen als hun kinderen verstoten, en daarmee hun onvoorstelbare leed alleen maar groter gemaakt.
Naar schatting twintigduizend kinderen zijn tijdens de genocide verwekt, en veel van hun moeders liepen naast hun zwangerschap ook nog een hiv-besmetting op. Ze verloren hun waardigheid, zijn op zichzelf teruggeworpen en geheel machteloos.
In 2006 begon de New Yorkse fotograaf Jonathan Torgovnik aan zijn serie Intended Consequences. Drie jaar lang legde hij de levens van deze vrouwen vast in portretten en interviews. Het resultaat: een prijs (de National Portrait Gallery’s Photographic Portrait Prize 2007 voor een foto uit deze serie), een expositie in New York, een boek en een multimediapresentatie. Bovendien richtte Torgovnik met anderen de Foundation Rwanda op, die het leven van Rwandese kinderen geboren uit een verkrachting wil verbeteren (zie www.foundationrwanda.org).
Valentine met dochters Amelie en Inez
&#8216;Die nacht kwam het hoofd van de milities naar de plek waar ze me verborgen hielden en hij nam me mee ver daar vandaan waar niemand me kon zien, hij vroeg me om geen geluid te maken en hij begon me genadeloos te verkrachten. Toen hij begon, zei hij dat ik niet de eerste was die hij had verkracht. Hij was meedogenloos, hij stak een speer in mijn been en dwong mijn benen uit elkaar en hij verkrachtte me, vier uur lang. Ik bleef op die plek en werd elke nacht verkracht en overdag sloten ze me op, zes dagen lang, en elke keer kwamen ze met zijn drieën. Ik heb nooit van deze kinderen gehouden. Ik heb nooit van iemand gehouden. Zelfs mannen&#8230; het heeft me een hele tijd gekost om hier te kunnen zitten zoals wij hier nu zitten. Ik houd meer van mijn eerste dochter, omdat ik haar kreeg als resultaat van liefde; de vader was mijn echtgenoot. Het tweede meisje is het resultaat van een ongewilde situatie, verkrachting. Ik heb nooit van haar vader gehouden, maar ik hield van mijn eerste echtgenoot en daarom houd ik van dat kind.&#8217;
Chantal met dochter Lucie
&#8216;Het probleem is dat ik, als ik ziek word &#8211; en ik word regelmatig ziek omdat ik hiv heb &#8211; alleen ben en niemand heb die me op komt zoeken, ik heb niemand die me naar het ziekenhuis kan brengen. Als mijn dochter iets wil of nodig heeft, kan ik het haar niet geven. De grootste uitdaging in mijn leven is om mijn dochter tevreden te stellen. Ik kan het niet uitleggen, dat gevoel dat ik faal om mijn dochter te geven wat ze wil.&#8217;
Clare met dochter Elisabeth
&#8216;Mijn boodschap aan mijn kinderen is: kijk niet naar of iemand Hutu of Tutsi is. Mijn familie en ik leefden een gelukkig leven totdat de genocide het kwam verwoesten. Iedereen werd vermoord, behalve ik. De dag van de moord op de president werden de Tutsi&#8217;s van ons dorp belaagd door Hutu-milities die erg goed georganiseerd waren, alsof ze dit jaren hadden voorbereid. Een priester zei dat ik me kon verstoppen in het huis van de opperpriester. Toen ik daar was, riep hij zijn vriend. Allebei verkrachtten ze me drie keer. Daarna sloegen militanten mijn voortanden eruit met knotsen. Ze hadden gaten gegraven in het bos. Daar sloegen ze me met knotsen en machetes en gooiden me bij de lijken. Ze dachten dat ik dood was. &#8216;s Nachts sloop ik weg. Maar onderweg werd ik ontdekt door militanten, en ze hebben me allemaal verkracht. Elke keer als ik door iemand werd &#8220;gered&#8221;, verkrachtte hij me en leidde me vervolgens naar een ander. De laatste man die mij verkrachtte, hield me dagen gevangen in zijn huis. Overdag ging hij uit moorden, &#8216;s nachts verkrachtte hij me. Gelukkig kwam hij op een dag niet meer thuis.&#8217;
Anne-Marie met dochter Celestine
&#8216;Twee jongens namen me mee naar het bos en begonnen me te verkrachten. Een van hen zei: &#8220;Deze vrouw is lief… jij moet er ook van genieten.&#8221; Na de vierde ronde had iedere jongen me twee keer verkracht. Ze zeiden: &#8220;Deze Tutsi-vrouw is nog niet bevredigd, laten we een maïskolf in de vorm van een penis snijden, dat zal haar bevredigen.&#8221; Ze sneden een maïskolf af, deden mijn benen uit elkaar en begonnen hem in mijn vagina te beuken. Na die nacht kon ik niet meer lopen. Uiteindelijk bracht een van de twee me naar Burundi.&#8217;
Justine met dochter Alice
&#8216;De milities haalden ons op uit die kamer, verzamelden ons achter de kerk en namen ons mee naar een bananenplantage. Ze begonnen me te verkrachten. Een van hen nam me drie dagen lang mee als zijn seksobject. We gingen naar een kerk in de buurt, omdat we dachten dat we daar veilig zouden zijn. Mijn hele familie is daar vermoord, behalve ik.&#8217;
Isabelle met zoon Jean-Paul
&#8216;Ik schiet tekort in mijn plicht als moeder, door de armoede. Ik zie geen toekomst voor mezelf. Soms vergelijk ik mezelf met de mensen die hun familie om zich heen hebben, en dan vind ik het jammer dat ik niet gestorven ben in de genocide. Tot dit moment aan toe vraag ik me af waarom de genocide mijn leven niet genomen heeft.&#8217;
Sylvina met dochter Marianne
&#8216;Ik kan niet echt zeggen hoeveel mannen mij kwamen verkrachten. Ik kan ze niet tellen. Alles wat ik zag, was dat ik vier maanden later zwanger bleek te zijn. Ik voelde me zo slecht, dat ik twee keer zelfmoord heb proberen te plegen. Ik heb nu hiv/aids, en dat is een erfenis van de genocide.&#8217;
Jonathan Torgovnik en Marie Consolee Mukagendo, ‘Intended Consequences: Rwandan Children Born of Rape’, Aperture, 144 p., € 31,–.
De multimediapresentatie van MediaStorm is te zien via www.vn.nl

Kinderen van verkrachting