‘Voordat we beginnen, nog even twee punten…,’ zegt de imposante grijze violist met de baard terwijl hij overeind komt en zijn instrument op het plastic stoeltje pal vooraan neerlegt. Het orkest is nog bezig zich te installeren. Overal blazen, piepen en knorren instrumenten, violen worden gestemd, late binnenkomers met net-uit-bedharen worden met een ironisch ‘ook nog goedemorgen!’ begroet. Het is zondagochtend kwart voor tien in Rome.

Ennio Morricone leunt met de handen over de buik gevouwen achterover in zijn stoel op het podium voor het orkest en blijft volmaakt neutraal voor zich uit kijken.

‘Jouw krabbels in de kantlijn van de partituur, daar heeft echt niemand iets aan,’ vervolgt de grijze man met de baard met luide stem om over het gepiep en geknor heen te komen. ‘Ze zijn onleesbaar en ze verwarren. Of je dat dus niet meer wilt doen.’

Ennio Morricone kijkt nog steeds volmaakt neutraal voor zich uit.

‘En dan,’ gaat de concertmeester niet in het minst ontmoedigd door, ‘is het niet sympathiek dat bepaalde collega’s in beeld zijn gekomen terwijl ze kauwgom aan het kauwen waren. Exprés in beeld zijn gekomen, dat is het antipathieke eraan. Mensen die geen blaasinstrument te bedienen hebben, hebben het volste recht om tijdens een repetitie kauwgom te kauwen. Maar er moet dus wel een duidelijke afspraak gemaakt worden met tv-troepen als ze ons in het wild mogen komen bespieden.’

Ennio Morricone zegt nog steeds niets. Hij knikt ook niet, hij geeft geen enkel teken dat hij de boodschap heeft verstaan. De concertmeester gaat weer zitten. Ennio Morricone komt overeind en tikt af. Het orkest barst los in een wilde storm, die direct door een opgeheven hand van Morricone wordt onderbroken. ‘De hobo’s!’ zegt hij geïrriteerd. ‘Ik hoor de hobo’s niet.’

havik

Woorden zijn maar een mindere kunst. Dat zegt iedereen die er verstand van heeft, maar wie dat echt heeft, zegt niets. Die maakt muziek, de hoogste kunst die er is. Als je je daarmee bezighoudt, is ieder woord er een te veel. Laat staan dat je interviews geeft, de meest nutteloze bezigheid ter wereld.

Om door te dringen tot Ennio Morricone, had ik een slinks netwerk uitgezet. Mijn vriend José, een Argentijnse architect die de Videla-dictatuur ontvluchtte en in Rome terechtkwam, is goed bevriend met de Argentijnse componist Luis Bacalov, die al vijftig jaar in Rome woont. En Luis Bacalov, die in 1994 een Oscar won voor de muziek van Il Postino, kent uiteraard Ennio Morricone.

Nu is Morricone iemand die je in de luwte al nauwelijks te pakken krijgt, laat staan op de dag waarop de Academy in Hollywood bekend maakt dat hij een ere-Oscar krijgt voor zijn gehele oeuvre. Hoger kun je in de filmwereld niet stijgen.

Precies op de ochtend dat Bacalov de maestro belt met mijn verzoek, 15 december 2006, wil de hele wereld Morricone hebben. Het telefoontje is slechts het begin van vele audiënties, iedere keer weer helemaal vanaf nul beginnend, want Morricone is ook een meester in het zich dingen niet herinneren. De vergoelijkende gedachte dat je dat bij iemand van achtenzeventig jaar ook misschien wel mag verwachten, wordt lachwekkend als je de havik Morricone een tijdje bestudeert. Hij herinnert zich álles, vanaf zijn prille kindertijd tot nu, en wat hij zich niet herinnert, is geen kwestie van ouderdom.

‘Wát zegt u?’ snauwt hij om acht uur ’s ochtends over de telefoon. Het is al de tweede keer dat ik speciaal voor hem om zes uur ’s ochtends uit mijn kleine dorpje boven Rome ben vertrokken in de hoop dat de afspraak die een maand geleden is gemaakt nog geldig is. ‘Mij zien terwijl ik aan het wérk ben? Nee, nee, nee. Dat is volstrekt onmogelijk.’

Dat had hij de eerste keer ook al gezegd. De eerste audiëntie vond plaats in zijn huis, een majestueus appartement pal tegenover het Campidoglio, het stadhuis van Rome. En dan hebben we het niet over een Stopera-conceptje, nee, dit is de plek waar tweeduizend jaar geleden Romeinse senatoren in toga’s rondliepen, het hart van de westerse beschaving, het oermodel voor het Capitol in Washington, de hectare waarop de meeste oudheid ter wereld te bezichtigen is. Daar kijkt Morricone over uit, vanuit de ramen van zijn adellijke palazzo. Op de glanzende koperen belplaat staat geen naam, je komst moet van tevoren bij het driekoppige portier- en bewakingspersoneel zijn aangekondigd. Dan word je door de portier, een man met een grote pet, van de lift tot aan de voordeur begeleid.

Mevrouw Maria Morricone-Travia, sinds 1956 getrouwd met de maestro en moeder van hun vier kinderen, opent de deur en tracht me te plaatsen. ‘Wij hebben elkaar ontmoet in… Milaan?’ probeert ze. Deze vrouw, met praktisch kort haar, in spijkerbroek met blouse en trui, is de vrouw aan wie Ennio Morricone de Oscar voor zijn carrière gaat opdragen. ‘Maria is de grootste filmexpert ter wereld,’ heeft hij zich in een van zijn weinige interviews laten ontvallen. ‘Ik laat altijd alles eerst aan haar horen. We beslissen samen welke stukken we aan de regisseur voorleggen. En vooral ook in welke volgorde, want de volgorde is minstens zo belangrijk als de kwaliteit. We kiezen soms expres de mindere stukken eerst, om een regisseur als het ware naar de grote verrassing toe te leiden.’

‘Nee, wij hebben elkaar nooit ontmoet,’ zeg ik.

‘Aha,’ zegt Maria Morricone. Een grote test is doorstaan, begrijp ik pas later. Ik heb de kans niet gegrepen om me belangrijker voor te doen dan ik ben. Daar houden de Morricones niet van. Strikvraagjes dienen om de bezoeker op z’n eerlijkheid in te schatten.

‘Neemt u plaats.’

Ik kan kiezen uit twintig divans met op allemaal negen zorgvuldig gerangschikte zijden kussentjes. Vier links, vier rechts en ééntje rechtop in het midden. De twintig divans zijn symmetrisch opgesteld in vijf vierkante zithoeken, rond lage glazen tafels met zilveren snuisterijen. Ondanks het feit dat de salon gigantisch is – zeker dertig bij twintig meter – oogt hij toch bomvol. De kleine vleugel bij het raam en de royale open haard dertig meter verderop vallen in het niet bij de alles dominerende zithoeken. Hier zouden soirees voor honderd man kunnen worden gehouden, en je ziet de maestro al achter de vleugel aan het raam met het mooiste uitzicht van Rome zitten om wat van zijn wereldberoemde melodieën voor de vuist weg ten beste geven. Maar dat doet Morricone helemaal nooit, omdat hij niet van dergelijk amateurisme houdt en bovendien niet graag piano speelt.

Hij is van huis uit trompettist.

Op de rand van een van de twintig divans, balancerend om de kussentjes niet uit het gareel te brengen, zie ik dat een camera met een rood lichtje aan het monumentale houten plafond alles registreert.

Ennio Morricone komt binnen. Bril en trui. Als hoofd postbeambten van de sectie Roma Nord zou hij niet uit de toon vallen. Hij gaat twee meter verderop naast mij op de divan zitten en zegt: ‘Ja, en?’

Als hoofd postbeambten van de sectie Roma Nord zou hij niet uit de toon vallen.

‘Ik wilde u graag volgen tijdens uw werk,’ zeg ik.

‘O nee, nee, nee, geen sprake van,’ zegt Ennio Morricone. ‘In de registratiezaal met de regisseur komt niemand. Zelfs mijn vrouw niet. Nooit. De regisseur moet vrij zijn om mij verrot te schelden, ik eventueel hem, er is echt geen spráke van dat u daar bij kunt zijn.’

‘Maar misschien dat u iets anders van uw activiteiten…’

‘Wat?’ sneert Morricone. ‘Wilde u misschien naast me komen zitten terwijl ik mijn muziek schrijf in de kamer hiernaast? Toe nou toch. Nee, nee, ik zie absoluut niet wat ik voor u…’

‘Een orkestrepetitie!’ Het laatste bod. Verdorie.

‘Dat kan,’ zegt Morricone meteen. ‘Een orkestrepetitie kan. U belt mij op 26 januari om acht uur ’s ochtends, en geen minuut later, en dan kunt u erbij zijn.’

Maar een maand later, op 26 januari om acht uur ’s ochtends, is de maestro die belofte al weer helemaal vergeten.

‘Mij zien terwijl ik aan het wérk ben? Nee, nee, nee, volstrekt onmogelijk.’

Pas na een ultieme krachtinspanning – weet u nog? Luis Bacalov? Bij u thuis! Twintig divans! – komt stroef: ‘O ja. Nou goed. Komt u dan zondag om tien uur naar Forum Studio op het Piazza Euclide. We oefenen daar.’

triomftocht

En daar zit ik dan, op zondagochtend, met het tweeënnegentigkoppige Roma Sinfonietta-orkest waar Morricone altijd mee werkt, in een geluidsstudio. Met de maestro die zelf dirigeert. Het is de generale repetitie voor de reeds van tevoren als ‘triomftocht’ aangekondigde tour door Amerika die op 25 februari zijn hoogtepunt zal vinden in de uitreiking van de Oscar voor zijn hele oeuvre.

Als hij mompelt ‘nu even een stukje Leone,’ en het orkest los davert in de muziek die je al je hele leven hebt gehoord, maar nu voor het eerst écht, krijg ik kippenvel, bij dit rare Golem-achtige mannetje uit wiens kale hoofd met dwars over de schedel gekamde haarslierten al deze muziek is gekomen.

Ennio Morricone zelf leidt overigens nauwelijks tot emoties. Hij hangt dubbelgeklapt over de partituur en waait wat met zijn handen. Zeer zelden kijkt hij het orkest aan, spannend wordt het alleen als hij zijn wangen diep inzuigt, als aanloop voor een grote emotionele sprong. Op die momenten lijkt hij in een flits op Lawrence Olivier in Marathon Man, maar ze zijn zeldzaam.

‘Voor ons is het vreselijk lastig om door de maestro zelf gedirigeerd te worden,’ zegt Stefano Cucci, de leider van het tachtigkoppige Romeinse koor waar Morricone altijd mee werkt. ‘Hij zit erg “in” de partituur en geeft niet of nauwelijks aanwijzingen. Toen we deze compositie, Voci del Silenzio, voor het eerst uitvoerden onder leiding van dirigent Riccardo Muti in Ravenna, ging het van een leien dakje.’

Het koor van Cucci mag niet mee naar New York voor de allereerste uitvoeringen van Morricone in Amerika. Te duur. Cucci vertrekt een paar dagen eerder om met een New Yorks koor te oefenen, opdat het een beetje lijkt op wat Morricone bedoelt. En als Morricone dan één dag voor de eerste grote uitvoering in het gebouw van de Verenigde Naties in New York hoort wat het Canticum Novum Singers-koor ervan bakt, barst hij alsnog los in een schreeuwende Italiaanse scheldbui die de tolk met het schaamrood op de kaken vertaalt.

Morricone is geen dirigent. Hij is geen charismatische, charmante man met wilde lokken die met zijn eigen emotie de hele troep meesleept. Morricone is een componist die op zijn kamer, zonder muziek, zonder piano, de hele partituur uit het kurkdroge hoofd en in volstrekte stilte opschrijft.

‘Maar toch,’ zegt Luigi Lanzilotta, de imposante grijze concertmeester die eerder de klachten uit het orkest had vertolkt, ‘is het een heel, heel belangrijke ervaring voor ons om door de componist zelf gedirigeerd te worden. Want je krijgt alleen dan de muziek precies zoals hij is bedoeld. En wij werken nu al sinds 1994 met Ennio. We zijn heus geen belangrijk orkest. Maar we kennen hem. We wéten wat hij bedoelt. Hij hoeft ons niet met wilde gebaren voor de grote zaal tot grote hoogten op te zwepen. Wij hebben tijdens de repetities in kleine aanwijzingen genoeg begrepen. Misschien dat hij daarom graag met ons werkt. We snappen hem.’

Maestro Lanzilotta is de leider van het Roma Sinfonietta-orkest waarmee Ennio Morricone over de hele wereld zijn uitvoeringen geeft of zijn muziek opneemt. Eigenlijk heeft hij veel meer de uitstraling van een wereldberoemde Italiaanse maestro dan Morricone zelf. De grote zilvergrijze leeuwenkop, de robuuste gestalte, de gebronsde stem, de natuurlijke charme, dat alles zou het waarschijnlijk veel beter doen op internationale podia waar Morricone in eerste instantie altijd over het hoofd wordt gezien. Niemand denkt dat dat iele mannetje met een rare bril, in een saaie trui, met een totaal onopvallende stem, dat dát nou Ennio Morricone is.

Lanzilotta grijnst. ‘Ehm. We moesten allemaal een visum halen op de Amerikaanse ambassade in Rome voor onze tour. En natuurlijk kreeg Morricone, als toekomstige Oscarwinnaar, een speciale behandeling. Dus er stonden auto’s klaar met carabinieri, de Amerikaanse ambassadeur liep zenuwachtig rond: wanneer kwam nou maestro Morricone? Nou, Ennio stond dus gewoon al achter mij in de rij voor het loket van de visums, en voelde zich ook allerminst genoopt om zich bij het officiële ontvangstcomité bekend te maken.’

onoriginele muziek

En toch heeft Ennio Morricone heel erg zijn best moeten doen om Ennio Morricone te worden. Toen Sergio Leone in 1964 de eerste montage van For a Fistful of Dollars af had, werd hij door zijn producenten naar Ennio Morricone gestuurd. Leone had er geen zin in. Hij wilde veel liever werken met Angelo Francesco Lavagnino, de componist van twee recente Italiaanse heldenepossen, De laatste dagen van Pompei en De kolos van Rodi.

Morricone deed de deur open en stond met een oude schoolfoto in zijn hand: ‘Kijk, we hebben op dezelfde school gezeten.’

En jawel, op de foto uit 1937 van de derde klas lagere school bij de Salesianer paters in het hart van de Romeinse volkswijk Trastevere, waren een kleine Leone en een kleine Morricone, slechts van elkaar gescheiden door één klasgenootje, te zien.

Leone was gecharmeerd, zegt hij in het boek Sergio Leone. Something to do with Death van Christopher Frayling (2000), ‘maar dat was natuurlijk nog geen reden om hem te nemen! Ik zei hem, in alle eerlijkheid: “Jouw muziek voor Duel in Texas is de meest onoriginele muziek die ik ooit heb gehoord. Een verwaterde versie van Dimitri Tiomkin.” En tot mijn grote verbazing dacht Morricone er precies zo over. “Ik kan het onmogelijk méér met je eens zijn. Maar ze hadden me opgedragen om een verwaterde versie van Dimitri Tiomkin te maken. En dat heb ik ze dus gegeven. Een musicus moet zijn brood verdienen.”’

“Jouw muziek voor Duel in Texas is de meest onoriginele muziek die ik ooit heb gehoord. Een verwaterde versie van Dimitri Tiomkin.”

Leone gaf toe. ‘Ik zag dat hij te goeder trouw was, en zo heb ik hem een kans gegeven.’ Erg aardig van Sergio Leone, wiens wereldberoemdheid is gebaseerd op vijf titels – For a Fistful of Dollars (1964), For a Few Dollars More (1965), The Good, the Bad and the Ugly (1966), Once Upon a Time in the West (1968) en Once Upon a Time in America (1984) – waarvan de soundtrack alom als het meest bepalende element wordt gezien.

‘De muziek van Morricone maakt vijfenzeventig procent van de Leone-films,’ zou Clint Eastwood hebben gezegd, en dat is voor Het Hoofd (de heerlijke Blondie uit The Good, the Bad and the Ugly, met cigarillo in de mondhoek, hoed en poncho) een heel bescheiden opmerking. In de resterende vijfentwintig procent moet immers niet alleen Leone, maar ook hij zijn plekje vinden, samen met Lee Van Cleef, Henry Fonda, Charles Bronson, Claudia Cardinale, Robert de Niro en James Woods.

Volmaakt onbekende

De toen zesendertigjarige Ennio Morricone had al een lange staat van dienst toen hij Sergio Leone met een oude schoolfoto probeerde te verleiden. Als zoon van een trompettist in nachtlokalen en tingeltangel-cabarets schreef hij zijn eerste muziekstukje op zijn zesde. ‘Een dom Duits jachtmotiefje,’ zoals hij zelf later zei. Op zijn vijftiende moest hij zijn vader, die ziek werd, al vervangen als trompettist in de Constanino’s Band. Hij studeerde op zijn zesentwintigste af aan het Romeinse Santa Cecilia-conservatorium in trompet, harmonie en compositie.

Vervolgens ging hij voor ‘serieuze muziek’, en componeerde klassieke stukken. Cantates, sextetten, pianomuziek, trio’s voor klarinetten, fluiten, zelfs een heel concert, dat ook niet onopgemerkt bleef, maar dat geen cent opleverde. Terwijl zijn concert door het Fenice-orkest in Venetië werd uitgevoerd, moest hij in nachtlokalen trompet blijven spelen.

Morricone werd, niet tot zijn vreugde, ‘de vader van moderne arrangementen,’ potpourri’s van Italiaanse volksdeuntjes op de radio, omdat de schoorsteen, zeker na zijn huwelijk met Maria Travia en de geboorte van hun eerste zoon, wel moest blijven roken.

Hij rolde in de film, en componeerde een vijftal soundtracks voor films die niemand zich meer kan herinneren. Pas bij de derde verscheen zijn naam op de titelrol. Morricone was, ondanks zijn staat van dienst, een volmaakt onbekende, toen Leone hem ‘een kans gaf’.

Ze kregen meteen ruzie. Leone wilde voor A Fistful of Dollars per se een deguello hebben: de Mexicaanse rouwmars die door mariachi op de trompet en de gitaar wordt gespeeld. Morricone had er geen zin in, omdat – alweer! – Dimitri Tiomkin het deguello al had gebruikt voor Rio Bravo (1959) met John Wayne, Dean Martin en Angie Dickinson en voor Alamo (1960), met opnieuw John Wayne.

Leone wilde de atmosfeer van ‘aankomend noodlot’ in zijn film hebben. Maar Morricone wilde Tiomkin niet weer kopiëren. ‘Al was het een oud Mexicaans thema, Tiomkin had voor die muziek getekend, en het was een kwestie van professionaliteit.’

Uiteindelijk vinden ze een compromis. Morricone gooit een kinderslaapliedje in de strijd dat hij had geschreven voor drie theaterstukken van Eugene O’Neill. Leone accepteert, maar zegt: ‘Zorg dat het tenminste klinkt als een deguello.’ Dat doet Morricone, door er een ‘trompet die op zigeunerachtige manier wordt gespeeld’ tegenaan te gooien. ‘Maar het thema is niet, ik herhaal niet dat van het deguello,’ blijft Morricone zijn hele leven zeggen.

Dat punt is fundamenteel.

Leone heeft over hun verhouding gezegd: ‘Als een katholiek huwelijk voordat de echtscheidingswet in Italië werd aangenomen.’ Ofte wel: tot elkaar veroordeeld, tot de dood ons scheidt.

Morricone zegt het wat vriendelijker, in Sergio Leone. Something to Do with Death: ‘Sergio had totaal geen maatgevoel en zong onvoorstelbaar vals, maar onze verhouding was intens en zeer creatief. Hij vertederde me. Als hij mij een thema wilde laten horen, zei Sergio: “Weet je wel, dat dingetje dat van da-da-da gaat…,” zeer vaag. Ik moest een enorme moeite doen om eruit te peuteren welk thema hij nou bedoelde.’

Het meest opzienbarende van hun samenwerking was het feit dat Morricone de muziek vooraf componeerde. Dat was altijd al Leones vurigste wens, maar zijn producenten stonden pas bij Once Upon a Time in the West toe dat de hele soundtrack al was opgenomen voor de opnamen zouden beginnen. Over de set, door de Spaanse woestijn van Almeria, door Monument Valley, schalde de muziek van Morricone. De acteurs bewogen op zijn maat. Claudia Cardinale heeft daarover gezegd: ‘Het was opzienbarend. Een enorme hulp voor mij als actrice. Het hielp ontzettend om je te concentreren. Door de muziek van Morricone kreeg ik het ritme van mijn personage Jill te pakken.’ Bij de gruwelijke scène van Jills aankomst van het station, als ze alle familieleden dood op de keukentafel aantreft, met de hartverscheurende muziek van Morricone eronder, stond de hele crew te huilen. Het was in de woestijn van Almeria, tegen zonsondergang, en iedereen, ‘tot aan de cameramensen aan toe’, stond te snikken.

Toen Sergio Leone in 1989 opeens stierf, pas zestig jaar, zat Ennio Morricone achter het orgel in de Sint-Paulus-Buiten-De-Muren basiliek. Terwijl de kist werd binnengedragen, en Federico Fellini, Bernardo Bertolucci, Michelangelo Antonioni, Ettore Scola en Claudia Cardinale hun tranen wegslikten, speelde Morricone een heel, heel langzame versie van het thema van Once Upon a Time in the West.

Maar zoals bijna alles hem irriteert, irriteert het Ennio Morricone ook mateloos dat hij nu nóg altijd maar als ‘de maestro van de spaghetti-western’ wordt gedefinieerd. Woedend was hij, over toch weer die kop in The New York Times van 28 januari die het begin van zijn ‘grote triomftocht’ in Amerika aankondigde.

‘Het is een oud en beledigend cliché,’ gromde hij tegen de verslaggever van de linkse Italiaanse krant La Repubblica, die hij toch van een hogere orde beschouwt dan de The New York Times, omdat Italië zijn hele leven zijn referentiekader is gebleven. ‘Want dat werk vertegenwoordigt maar een heel klein deel van wat ik heb gedaan. Alsof ik mijn hele leven ben blijven hangen bij die drie westerns die ik met Leone heb gemaakt!’

Niet alleen spaghetti-westerns

Goed, het is waar. Ennio Morricone, met vierhonderdzeventig filmsoundtracks op zijn naam, waaronder The Untouchables, The Mission, Novecento, Bugsy, Nuovo Cinema Paradiso, Frantic en de fine fleur van de Italiaanse auteurscinema, heeft echt niet alleen spaghetti-westerns gecomponeerd.

En hij heeft zo zijn eigen voorkeuren. Van Sergio Leone bijvoorbeeld wil hij alleen Once Upon a Time in America (1984) als een ‘absoluut meesterwerk’ erkennen. Terwijl die film, totaal mishandeld door de Amerikaanse distributeur, die van de vier uur anderhalf uur maakte, toch door velen als een ietwat kitscherige sentimental journey van Leone wordt gezien. Alhoewel diezelfde velen allemaal toegeven dat de muziek bij de film geniaal is.

Om maar niet te beginnen over The Mission. Dat is echt Morricones achilleshiel. Dat hij dáárvoor in 1986 geen Oscar kreeg, is iets dat hij nog steeds niet kan verkroppen. ‘Ik zat in de zaal, en de collega’s naast me zeiden dat ze het ontzettend erg vonden. Ze condoleerden me echt. De hele zaal floot toen Herbie Hancock de Oscar won voor Round Midnight. Zijn muziek was niet eens origineel, hij had niet eens in de categorie genomineerd mogen worden. Er was geen enkel vergelijk. Hancock zelf is zich gaan verontschuldigen bij de producent van The Mission, Fernando Chia. Hij wist ook heel goed dat het onterecht was.’

De Oscar Academy mag nog wat vegen uit de pan van Morricone verwachten. Die zullen worden vertaald door de Italiaanse seksbom Monica Bellucci, die naast Morricone op het podium zal staan in plaats van zijn zoon Giovanni, zoals hij veel liever had gewild. ‘Laten we hopen dat ze tenminste een beetje Engels kent,’ zegt de maestro, die zelf nooit die moeite heeft genomen om Engels te leren. Wat Monica Bellucci moet vertalen, is nog geheim. Morricone heeft iets in het hoofd waarin hij de Academy fijntjes zal wijzen op al diegenen die hem ten onrechte níét hebben gekregen. En ook nog een subtiele hint naar de wel erg lange wachttijd die de Academy hanteert voor het uitreiken van oeuvreprijzen.

Morricone heeft iets in het hoofd waarin hij de Academy fijntjes zal wijzen op al diegenen die hem ten onrechte níét hebben gekregen.

‘Want ik kan tenminste nog met mijn eigen benen, in goede gezondheid, en in de bloei van mijn carrière het podium beklimmen. Anders was dat voor Fellini, voor Antonioni en voor Sophia Loren, die ook al enige decennia over haar hoogtepunt als actrice heen was.’

Nee, we gaan er geen feestje van maken op 25 februari. Het gedane onrecht is groot – Morricone is vijf keer genomineerd voor een Oscar, maar heeft hem nooit gekregen – en het feit dat het er nu dan toch van is gekomen, is te danken aan ‘druk’ van mensen waar de Academy eenvoudig niet omheen kon. Zonder namen te noemen, moet je dan denken aan mensen als Robert De Niro, Roberto Benigni, Bruce Springsteen, Bernardo Bertolucci en Brian De Palma. En toch ook wel de feiten, want Morricone is een enorme wereldster, zoals zijn concerten keer op keer bewijzen.

‘Hysterische scènes, hoor,’ zegt concertmeester Lanzilotta van het Roma Sinfonietta-orkest. ‘Een rockster is er niets bij. Vijftigduizend man in de regen op de Piazza del Duomo in Milaan, nog meer in Hyde Park in Londen. En iedereen wil Ennio aanraken, hem even van dichtbij zien, mensen huilen tijdens de concerten. Van het publiek heeft hij de Oscar allang dubbel en dwars gekregen.’

Ennio Morricone moet ook multi-multi-multi-miljonair zijn, gezien zijn plaats op nummer één van verkochte Italiaanse auteursrechten in binnen- en buitenland die hij al net zo lang inneemt als dat Sophia Loren over haar hoogtepunt heen is.

En iedereen komt voor de Sergio Leone-muziek. Niets aan te doen. De wilde kalkoen-snerp op de ocarina uit The Good, the Bad and the Ugly en het stoere ‘Oe-Oe-Oe-Oe-Oe-Ah’ mannenkoor uit For a Few Dollars More. De zwelgende dramatiek van de vrouwenstem en de dreigende mondharmonica uit Once Upon a Time in the West. Het ultieme heimwee – melancholie – dingen – die – voorbij – zijn – muziekje uit de grammofoon waar de jonge Deborah op danst in Once Upon a Time in America.

Pas als dat door de zaal of over het plein klinkt, worden de zakdoeken te voorschijn gehaald.

Dat weet Ennio Morricone vast heel goed. Of zou hij dat ook ‘vergeten’ zijn?

Ennio Morricone (1928-2020): Mr. spaghetti-western, niets aan te doen