Het complot aan de macht

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

<div class="lead">
<p>De Spaanse linkse partij Podemos maakt met een gematigder geluid een wederopstanding door. Toch vraagt Spanje zich af: is partijleider Pablo Iglesias niet stiekem een communist in schaapskleren?</p>
</div>
<p>Wie de hevige anti-campagne moet geloven, kan de politieke partij Podemos (Wij kunnen) haast niet anders zien dan als een bende wilden die Spanje zo snel mogelijk tot een diep rode communistisch staat wil ombouwen. Maar als je goed luistert, hoor je dat de paardenstaart dragende ‘bendeleider’, politicoloog Pablo Iglesias zich steeds premierwaardiger uitdrukt nu de Spaanse verkiezingen van zondag dichterbij komen. Alsof hij de overwinning al ruikt.</p>
<p>En dit is niet eens zo’n gekke gedachte. Want de partij van ‘de staart’ maakt deze dagen een ware wederopstanding door. Podemos, de zelfbenoemde politieke voortzetting van de straatprotesten van de 15 mei-beweging, opgericht door post-marxistische intellectuelen, was begin vorige jaar virtueel nog de grootste van het land. Maar bij de verkiezingen in december werd de euforie toch wat getemperd toen de partij uiteindelijk als derde eindigde.</p>
<p>Maar aangezien alle samenwerkingsonderhandelingen zijn gestrand – een coalitieregering is nog een novum in Spanje – hoopt Podemos zondag alsnog zijn slag te slaan. Gezamenlijk optrekkend met een nog linksere splinterpartij hijgt Podemos nu vervaarlijk in de nek van de conservatieve Volkspartij, die in de peilingen wederom op winst staat.</p>
<p>Is Podemos 2.0 daarvoor nog radicaler geworden? Nee, integendeel. De partij schroeft in vergelijking met het vorige verkiezingsprogramma de overheidsuitgaven met 36 miljard euro terug tot 60 miljard euro. En de partijstandpunten verschenen dit maal zelfs in een kleurige Ikea-gids waarmee de partijleden duidelijk wilde maken dat zij niet Venezolaans rood zijn maar eerder vergelijkbaar met keurige Scandinavische sociaaldemocraten.</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" data-width="500">
<p lang="nl" dir="ltr">Campagne&#39;s voor Spaanse verkiezingen van start. Podemos geeft het verkiezingsprogramma uit in een Ikea-gids. <a href="https://t.co/cMlK3oRSoG">pic.twitter.com/cMlK3oRSoG</a></p>
<p>&mdash; Alex Tieleman (@alextieleman) <a href="https://twitter.com/alextieleman/status/741171493250453504">June 10, 2016</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>De Spaanse PvdA, de PSOE, die het eigen electoraat ziet overlopen naar de concurrent, is uiteraard <em>not amused</em>. Waardoor er nu een wat kinderlijk getouwtrek is ontstaan over wie de échte Spaanse sociaaldemocraten zijn.</p>
<p>Podemos-ideoloog, Juan Carlos Monedero, vertelde het mij al eens in een Madrileens café: Podemos kan nooit heel Spanje voor zich winnen maar wel hét nieuwe linkse <em>powerhouse</em> worden. Kiezers zijn volgens de partij in heel Europa teleurgesteld in de ‘derde-weg-sociaaldemocraten’. Podemos wil in dit gat springen en naar eigen zeggen de verloren kernwaarden van de stroming nieuw leven in blazen.</p>
<p>Maar als de peilingen kloppen en Podemos inderdaad de PSOE voorbijstreeft is de kous nog niet af. ‘De staart’ heeft zijn linkse rivaal nog nodig om een regering te vormen. Want Podemos wil niets liever dan dat, zoals in Portugal, een waaier van tinten rood post-crisis Spanje gaat hervormen.</p>
<p>Voor de PSOE is het een duivels dilemma: of zij schikken zich naast de ‘echte sociaaldemocraten’ of zij moeten een rechtse regering gedogen. En ondertussen zichzelf ook nog even als partij opnieuw uitvinden.</p>
<p>Maar is die ‘staart’ nou niet toch stiekem een communist? Die klaarblijkelijk zeer relevante vraag werd hem onlangs gesteld in een tv-interview na het voorbijkomen van fragmenten van Iglesias in een ander leven die zichzelf zonder scrupules de titel aanmeet.</p>
<p>Maar deze verkiezingen is Iglesias duidelijk géén communist. Ideologische etiketten worden natuurlijk gedefinieerd door de historische context, onderwees politicoloog Iglesias de journaliste nog even. Nee, liever ziet ‘de staart’ zichzelf nu als een socialist in de lijn van de oud-president van Chile, Salvador Allende en de voormalig Uruguayaanse roerganger José Mujica.</p>


De succesvolle deradicalisering van Podemos