Gisteren werd bekend dat sinds 11 juni jongstleden een nieuw doctrine-document van de Amerikaanse Joint Chiefs of Staff op het internet stond. ‘Nuclear Operations’ heet het. Die publicatie was blijkbaar per ongeluk, want het is snel weer verwijderd. Alerte watchers van de Federation of American Scientists hebben het nog snel weten te downloaden.

Het document is explosief, want het onthult hoe de ‘inzet’ van atoomwapens niet langer taboe is, en de functie van ‘afschrikking’ niet langer de enige bestaansgrond is.

In hoofdstuk III staat op pagina 3 te lezen: ‘Using nuclear weapons could create conditions for decisive results and the restoration of strategic stability. Specifically, the use of a nuclear weapon will fundamentally change the scope of a battle and create conditions that affect how commanders will prevail in conflict.’

Er werd voorgesteld atoomwapens te maken die misschien meer usable zouden zijn.

Deze verschuiving is omstreden. Om te beginnen staat ze haaks op de Nuclear Posture Review (NPR), dat gaat over de rol van nucleaire wapens in de veiligheidsstrategie van de VS, van februari 2018. Die gaat nog volledig uit van deterrence, maar stelde wel al voor om atoomwapens te maken die misschien meer usable zouden zijn.

Zo stelt de NPR voor om onderzeeërs gedeeltelijk niet langer met zware maar lichtere kernwapens uit te rusten. Daarover woedt nu een fel debat onder deskundigen of de atoomdrempel door zo’n maatregel niet wordt verlaagd. Nee integendeel, is steeds het officiële standpunt, want de afschrikking wordt geloofwaardiger, dus de atoomdrempel wordt juist verhoogd.

Trump staat niet bekend om zijn kennis over atoomwapens. In campagnetijd schrokken experts al van zijn uitspraak ‘Als we die dingen hebben, waarom gebruiken we ze dan eigenlijk niet?’

De nu onthulde doctrine is ook in strijd met het Navo-beleid, waarin staat dat kernwapens hoofdzakelijk een afschrikkingsfunctie zullen hebben en inzet alleen in ‘zeer extreme omstandigheden’ voorzien is. En zo mogelijk nog meer in strijd met de Nederlandse gedachten over kernwapens: de rode draad van het op 30 januari gepubliceerde AIV-advies (Adviesraad Internationale Vraagstukken) over kernwapens was dat kernwapens nooit ‘gebruikt’ kunnen worden.