In het post-waarheid tijdperk kunnen we ons geheugen maar beter leren kennen.  
Het is een bitterzoet klusje: de spullen uitzoeken die je ouders door de jaren heen voor je hebben bewaard. Ik verbaasde me niet alleen over de enorme hoeveelheid aan nutteloze objecten (velletjes met paardenstickers, half volgeschreven collegeblokken, een geruite blokfluithoes) die ik in mijn leven heb verzameld, maar ook over hoe ontzettend bekend alles me voor kwam. Het is merkwaardig hoe herinneringen werken: driekwart van wat ik tijdens mijn studie heb gedaan ben ik al vergeten, maar ik weet van elke kalende <a href="https://www.youtube.com/watch?v=5j1Hv_lqB_k" target="_blank">Magic Twisty</a> precies of-ie van mij of van mijn broer was. Ik weet niet meer waarmee ik gister heb ontbeten, maar laat me een willekeurige Donald Duck uit de jaargang 1999 tot 2010 zien en ik vertel je hoe Hiawatha het opperhoofd van de Pafwangs van z&#8217;n vredespijp berooft en of Willie Wortel zijn op hol geslagen uitvinding weet te temmen.
We krijgen de laatste jaren steeds meer <a href="https://www.verywell.com/facts-about-memory-2795359" target="_blank">duidelijkheid</a> over hoe ons geheugen werkt, en vooral over hoe het niet werkt. Anders dan hoe het in populaire cultuur vaak wordt voorgesteld, is het geheugen geen persoonlijk bioscoopje waarin scènes uit het verleden op verzoek kunnen worden afgespeeld. Het is eerder een brij van afzonderlijke zintuigelijke indrukken en sensaties, die op verschillende plekken in je brein zijn blijven hangen.
<q class="pull-left">In een recente <a href="http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09658211.2016.1260747" target="_blank">studie</a> van de Universiteit van Warwick bleek de helft van de deelnemers vatbaar voor valse herinneringen: een deel van de groep kwam zelfs met aanvullende details bij dingen die nooit gebeurd waren.</q>
Dat maakt ons geheugen niet alleen een eindeloze bron van verwondering, maar ook onbetrouwbaar. In een <a href="http://www.smh.com.au/nsw/us-psychologist-elizabeth-loftus-explores-the-myths-of-memory-20161229-gtjp8f.html" target="_blank">interview</a> vergelijkt de Amerikaanse geheugenspecialist Elizabeth Loftus het geheugen met een Wikipedia-pagina: iedereen kan eraan meeschrijven. Er zijn allerlei factoren die van invloed zijn hoe we een gebeurtenis herinneren. In een recente <a href="http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09658211.2016.1260747" target="_blank">studie</a> van de Universiteit van Warwick bleek de helft van de deelnemers vatbaar voor valse herinneringen: een deel van de groep kwam zelfs met aanvullende details bij dingen die nooit gebeurd waren.
Het feilbare geheugen speelt vaak een zichtbare rol in rechtszaken: het geheugen van getuigen kan worden gemanipuleerd, waardoor ze onbewust liegen. Zelfs een dader kan zich zijn bloedeigen misdaad verkeerd herinneren, uit een soort psychologische zelfbescherming. Op Reddit vind je een<a href="https://www.reddit.com/r/MandelaEffect/comments/5jw70s/sinbad_as_a_genie_only_thing_i_found_close_to_it/" target="_blank"> vrolijker</a> voorbeeld van zo&#8217;n valse herinnering. Diverse mensen zijn ervan overtuigd dat ze de film Shazaam hebben gezien, een jaren &#8217;90-vehikel van de Amerikaanse komiek Sinbad die als klunzige geest de wensen van kinderen probeert te vervullen. Een videotheekmedewerker <a href="http://www.newstatesman.com/science-tech/internet/2016/12/movie-doesn-t-exist-and-redditors-who-think-it-does" target="_blank">zweert</a> dat hij de videoband talloze malen in zijn handen heeft gehad, een ander besprak de film talloze malen met z&#8217;n kleine zusje.  Maar dat verandert niets aan het feit dat de film niet bestaat.
Onze herinneringen zijn ons voornaamste middel om onszelf en de wereld om ons heen te leren kennen – als je actief de waarheid van je eigen geheugen bevraagt, twijfel je ook aan jezelf. Dat is niet erg bemoedigend, maar nu Amerika een president heeft die de hele wereldbevolking aan zijn eigen waarneming doet twijfelen, en de helft van wat we weten nauwkeurig geplaatste desinformatie uit Rusland blijkt te zijn, doen we er  toch goed aan ons geheugen te leren kennen. Als we nu ook nog tegen ons zelf gaan liegen, is het einde helemaal zoek.