<div class="lead">
Het moet maar eens gedaan zijn met al die linkse feministen die wegkijken wanneer het over de islam gaat, stelt Jolande Withuis in de Volkskrant. Pardon? Mag het een onsje minder, alsjeblieft?
</div>
Het promotieonderzoek van dr. Machteld Zee, over sharia-rechtbanken in Engeland, levert stof op voor flinke discussies. Vanochtend nog <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/het-verraad-van-de-feministen~a4392302/?hash=8b03d06ffd5efeaf0bc9279266ba81ab216dc9de" target="_blank">publiceerde</a> Jolanda Withuis in de Volkskrant de speech die ze gaf bij Zees boekpresentatie in de Volkskrant. Strekking van het verhaal: het moet maar eens gedaan zijn met al die linkse feministen die wegkijken wanneer het over de islam gaat. Die zouden zich liever bezighouden met het ‘strijden tegen de ongevaarlijke SGP’. De SGP wil geen vrouwen op de kieslijst en dwingt vrouwen enkellange rokken te dragen, op zondag het liefst gepaard gaand met een hoofddeksel – maar zou op de één of andere manier ongevaarlijker zijn dan ‘de’ islam.
Er lijkt een nieuw frame te ontstaan dat te pas en te onpas op feministen wordt geplaatst. Het frame waarin je óf een linkse wegkijkfeminist bent die zich niet over de islam durft uit te spreken, óf een ‘echte’ feminist, die tegen alle vormen van vrouwenonderdrukking strijdt, en dus ook (en vooral) tegen de islam. Hoe hardnekkig en ongenuanceerd dat frame is, blijkt in alles uit Withuis’ betoog in de Volkskrant. Als feministen zich en masse achter Ayaan Hirsi Ali hadden geschaard, zo stelt ze, dan had ‘een vals VARA-filmpje nooit kunnen resulteren in haar verbanning uit Nederland.’ De feministen hebben het gedaan. Of, preciezer nog, de linkse feministen hebben het gedaan.
<q class="pull-left">Iedere feminist had zich achter Hirsi Ali moeten scharen, punt.</q>
Wat mij hierin bevreemdt is dat Withuis op haar eigen manier oproept tot een verbreding van het debat – ze wil ruimte voor stemmen binnen het feminisme die de islam bekritiseren, zonder dat deze onmiddellijk worden weggezet als extreem-rechts –, maar tegelijkertijd stelt ze dat er eigenlijk geen ruimte mag en kan zijn voor nuance: iedere feminist had zich achter Hirsi Ali moeten scharen, punt. Mag het een onsje minder, alsjeblieft? Ik ben tegen vrouwenonderdrukking – vanzelfsprekend –, maar zou graag de kans krijgen om Hirsi Ali’s bijdrages aan het debat zelfstandig te beschouwen en op waarde te schatten voordat iemand me vertelt ‘voor’ wie ik moet zijn.
Dit soort polariserende frames zijn gevaarlijk voor elk debat: voor we het weten verzanden we in een formalistische uitwisseling van standpunten waarvan de uitkomst al vaststaat. Withuis verhaalt over de (reële) angst van feministen die zich uitspreken over de islam om weggezet te worden als rechts-extremistisch, maar vergeet gemakshalve dat eenzelfde angst leeft onder feministen die nuance proberen aan te brengen in al het anti-islamgeweld. Deze feministen, waaronder ik mezelf ook schaar, worden te pas en te onpas weggezet als ‘wegkijkers’, ‘links’ en – zoals vanochtend in een <a href="http://www.volkskrant.nl/opinie/lachen-om-de-islamknuffelaars-die-het-salafisme-verdedigen~a4392294/" target="_blank">opiniestuk</a> van Arthur van Amerongen, als ‘islamknuffelaars’. Een frame dat net zo onzinnig is als het rechts-extremisme dat Withuis vreest.
Withuis stelt dat feministen zich in de loop der jaren ‘in de luren hebben laten leggen door anti-koloniale retoriek van jihadi’s’. Daarmee zet ze hele generaties feministen weg als kritiekloze lemmings die zich willoos voor het karretje van de extremistische islam hebben laten spannen. Wat hadden ze moeten doen? De keiharde strijd tegen ‘de’ islam die feministen als Withuis voorstaan lijkt me al even destructief. Een constructief debat vereist nuance, en soms ook pragmatiek. Dat kan saai en complex zijn.
Mijn tante is arts in een wijk met overwegend bewoners van niet-westerse origine, en deed in de jaren negentig onderzoek naar vrouwenbesnijdenis in Nederland. Haar bevindingen in een notendop: je kunt vrouwenbesnijdenis verbieden, maar het gebeurt toch. Wanneer het verboden is, gebeurt het veelal op de keukentafel met een bot mes. Haar stelling: laten we, terwijl we zoeken naar manieren om vrouwenbesnijdenis de wereld uit te helpen, niet te krampachtig omgaan met ‘legale’ operaties in ziekenhuizen. Voor sommige vrouwen is dit het enige alternatief voor een levenslange verminking en onvruchtbaarheid. In de media werd mijn tante al snel weggezet als islamknuffelaar die het liefste vrouwenbesnijdenis op zou nemen in het basispakket (destijds ziekenfonds), terwijl ze toch echt meer blijk gaf van realiteitszin en pragmatisme dan van islamsympathie. Withuis had haar ongetwijfeld onmiddellijk afgeserveerd, maar de waarheid is en blijft dat feminisme en emancipatie vele complexe gezichten heeft.
Laten we ervoor waken dat het feminisme niet verlamd raakt door de polariserende frames van Withuis en co. Feminisme en het islamdebat zijn al ingewikkeld genoeg zonder de zwartwitte rasters die sommigen uit gemakzucht, frustratie of kortzichtigheid opwerpen.