De ochtenden van 28 september: in Europa bloeit de democratie op, maar wij kunnen wel een beetje stemexegese gebruiken.

Over de eenheid van Europa kun je somberen. Je hebt er zelfs behoorlijk wat goede redenen voor. Maar al die vervloekte regionale verschillen zorgen op het continent wel voor de broodnodige competitie en rivaliteit. En zo lijkt er nu een heus Europees Kampioenschap in de democratie te zijn losgebarsten.

Van onderop, wil dat zeggen. Want als de staat ons niet meer en vaker laat kiezen, bepalen we zelf wel waarvoor we eigenlijk stemmen.

Zo ging het bijvoorbeeld gisteren, in de Spaanse provincie Catalonië. Voorafgaand aan de verkiezingen voor het provinciale parlement was door een aantal partijen besloten dat de uitslag als referendum voor onafhankelijkheid konden worden gezien. En dus bleek de nipte overwinning van een tweetal partijen een eerste stap naar afscheiding. Een absolute meerderheid hebben de partijen echter niet, en ook onderling zijn de...