<p><strong>De beroemde interviewsessies tussen Alfred Hitchcock en zijn leerling François Truffaut zijn verfilmd. En van de meester kunnen we ook nu nog altijd veel leren. </strong></p>
<p><em>Hitchcock/Truffaut</em> (1966/1983) is het invloedrijkste <a href="http://www.bookdepository.com/Hitchcock-Francois-Truffaut/9780671604295" target="_blank">interviewboek</a> over cinema. Heerlijk leesvoer voor de cinefiel en net zo publieksvriendelijk als de films van <a href="https://youtu.be/okLiLsncyi0" target="_blank">Hitchcock</a> zelf. Bovendien gelden veel van Hitchcocks inzichten nog altijd – sommige zelfs meer dan toen.</p>
<p>Terecht dus, dat regisseur Ken Jones hierover een documentaire heeft gemaakt. En dat zijn collega’s David Fincher, Martin Scorsese, Wes Anderson, Peter Bogdanovich, Olivier Assayas, James Gray, Kiyoshi Kurosawa, Paul Schrader en Richard Linklater allemaal kwamen opdraven om te zeggen hoe belangrijk deze filmbijbel voor hen is.</p>
<p>Maar Jones laat Hitchcock (1899-1980) helaas te weinig zelf aan het woord. Terwijl de dagenlange interviews door de jonge Franse regisseur (en ex-criticus) François Truffaut (zelf al beroemd door <em>Les 400 coups</em> en <em>Jules et Jim</em>) – interviews die definitief de reputatie van Hitchcock zouden vestigen als <a href="http://www.bfi.org.uk/news/50-greatest-films-all-time" target="_blank">serieus auteur</a>  – allemaal zijn <a href="http://the.hitchcock.zone/wiki/Alfred_Hitchcock_and_Fran%C3%A7ois_Truffaut_%28Aug/1962%29" target="_blank">opgenomen</a>.</p>
<p>Daarom hier: vijftien onverwoestbare adviezen van de Master of Suspense zelf:</p>
<h5>1. Cinema</h5>
<p>‘In hedendaagse films zit vaak bar weinig cinema; het zijn vooral wat ik noem “foto’s van pratende mensen”. Als we in cinema een verhaal vertellen, moeten we alleen een beroep doen op dialogen als het echt niet anders kan.’</p>
<p><em>Oftewel, show, don’t tell. Een open deur – toch bespreken critici vaker de literaire dan de cinematografische kwaliteiten van films.</em></p>
<h5>2. Kort verhaal</h5>
<p>‘Je kunt een film niet vergelijken met een toneelstuk of roman. Het staat dichterbij het korte verhaal, dat, in het algemeen gesproken, één idee doorvoert totdat het hoogtepunt van de dramatische curve wordt bereikt.’</p>
<p><em>Oftewel, we gaan, in anderhalf à twee uur, in één keer naar de top en daaraan wordt alles ondergeschikt gemaakt.</em></p>
<h5>3. Suspense</h5>
<p>‘Stel dat er een bom onder deze tafel ligt. Er gebeurt niks; plotseling – boem! – een explosie. Het publiek is <em>verrast</em>, maar zag daarvoor een volstrekt alledaagse scène. Nu de <em>suspense</em>-situatie. Er ligt een bom onder tafel en het publiek <em>weet</em> dat. Het weet ook dat de bom om één uur afgaat en er hangt een klok in het decor. Het is kwart voor één. Nu is het onschuldige gesprekje opeens fascinerend, omdat het publiek meedoet. De kijkers zouden de personages op het scherm het liefst waarschuwen: “Praat toch niet over zulke onbenulligheden. Er ligt een bom onder jullie die elk moment af kan gaan!” In het eerste geval geven we het publiek vijftien seconden <em>verrassing</em>. In het tweede geval vijftien minuten <em>suspense</em>. De conclusie is dat het publiek waar mogelijk geïnformeerd moet worden.’</p>
<p><em>Oftewel, hoe meer de kijkers weten – meer dan de personages zelf – hoe sterker ze betrokken raken en hoe spannender het wordt.</em></p>
<h5>4. Seks</h5>
<p>‘Als seks te schaamteloos of duidelijk is, mis je suspense. Weet je waarom ik in mijn films een voorkeur heb voor gedistingeerde blondines? We zoeken echte, brave dames, die hoeren worden in de slaapkamer. Arme Marilyn Monroe had seks op haar voorhoofd staan; Brigitte Bardot is ook niet bepaald subtiel. Die actrices maken meestal slechte films. Waarom? Omdat zonder het verrassingselement de scènes hun betekenis verliezen. Dan kun je seks niet meer <em>ontdekken</em>.’</p>
<p><em>Oftewel, als seks een taart is moet hij in een mooie doos zitten en niet in je gezicht gegooid worden.</em></p>
<h5>5. Acteurs</h5>
<p>‘Volgens mij is de belangrijkste vereiste voor een acteur om goed <em>niets</em> te kunnen doen, wat lang niet zo gemakkelijk is als het klinkt. Hij moet bereid zijn zich door de regisseur en camera te laten gebruiken.’</p>
<p><em>Oftewel, benader mensen als dingen.</em></p>
<h5>6. Antropomorf</h5>
<p>‘Ik regisseerde een scène in <em>Torn Curtain </em>door me de bus voor te stellen als een personage. We hebben een goede bus, die ons duo gaat helpen ontsnappen. En een paar honderd meter achter hen rijdt de slechte bus, die de goede bedreigt.’</p>
<p><em>Oftewel, benader dingen als mensen.</em></p>
<h5>7. Scherm</h5>
<p>‘Ingrid Bergman en Cary Grant haatten de <a href="https://youtu.be/qEaR9aQZJwY" target="_blank">kusscène</a> in <em>Notorious</em>. Ze vonden het vreselijk ongemakkelijk hoe ze zich aan elkaar moesten vastklampen. Maar ik zei: “Het kan me niet schelen hoe het voelt; het enige wat telt is hoe het eruitziet op het scherm.”’</p>
<p><em>Oftewel, het scherm heiligt de middelen.</em></p>
<h5>8. MacGuffin</h5>
<p>‘De <em><a href="http://www.openculture.com/2013/07/alfred-hitchcock-explains-the-plot-device-he-called-the-macguffin.html" target="_blank">MacGuffin</a></em> is een term voor dingen als het stelen van plannen of documenten of het onthullen van geheimen – het maakt niet uit wat het is. Het enige belangrijke is dat ze in de film voor de personages van cruciaal belang lijken. Voor mij, als verteller, zijn ze totaal onbelangrijk.’</p>
<p><em>Oftewel, je kan van alles een MacGuffin maken.</em></p>
<h5>9. Schurk</h5>
<p>‘Hoe succesvoller de schurk, hoe succesvoller de film. Dat is een basisprincipe. Anders gezegd: hoe sterker het kwaad, hoe sterker de film.’</p>
<p><em>Oftewel, maak de bad guy zo aantrekkelijk, intelligent en bekwaam mogelijk.</em></p>
<h5>10. Muziek en schilderkunst</h5>
<p>‘Soms voel ik me een dirigent, waarbij een trompetklank overeenkomt met een close-up en een totaalshot met een volledig orkest dat gedempt begeleidt. Op andere momenten, door kleur en licht te gebruiken bij prachtige landschappen, voel ik me een schilder. Tegelijkertijd wantrouw ik literatuur: een goed boek garandeert nog geen goede film.’</p>
<p><em>Oftewel, cinema is niet schrijven, maar schilderen met licht en muzikaal monteren.</em></p>
<h5>11. Geluid</h5>
<p>‘Om een geluid goed te beschrijven, moet je een equivalente dialoog verzinnen. Met die <a href="https://youtu.be/pwOhqGhP-mk" target="_blank">aanval</a> in <em>The Birds</em> zeiden de vogels tegen Melanie: “Nu zit je waar we je hebben willen. Hier komen we. We hoeven niet te schreeuwen in triomf of woede. Dit wordt een stille moord.” Dat zeiden ze met hun klapperende vleugels, dankzij de elektronische bewerking door onze technici.’</p>
<p><em>Oftewel, behandel geluid als dialoog.</em></p>
<h5>12. Dialoog</h5>
<p>‘Dat het geluid iets anders zegt dan het beeld is een essentieel aspect van filmregie. Zo gaat het in het echt toch ook? Mensen vertellen elkaar niet altijd hun diepste gedachten; maar tijdens een oppervlakkig gesprek onthullen de ogen vaak wat iemand echt denkt of voelt.’</p>
<p><em>Oftewel, behandel dialoog als geluid.</em></p>
<h5><strong>13. Weggaan</strong></h5>
<p>‘Ik deed dat shot in <em>The Birds</em> vanuit de lucht om drie redenen. Om te laten zien dat de meeuwen het stadje beginnen te naderen; om in één beeld de precieze topografie van Bodega Bay – stadje, zee, kust en brandend tankstation – te tonen; en om mijn opnames niet te verdoen met alle gedoe van de brandweer die het vuur bestrijdt. Je kan veel dingen heel snel doen door ergens weg te gaan. Die regel geldt elke keer dat je geen zin hebt in de details van iets dat verwarrend of saai is.’</p>
<p><em>Oftewel, film wat saai of onduidelijk is gewoon niet – of zo min mogelijk.</em></p>
<h5>14. Meeleven</h5>
<p>‘Als een inbreker in een kamer door de laden gaat, is het publiek over het algemeen bezorgd dat hij ontdekt wordt. Als Anthony Perkins in <em>Psycho</em> naar de auto kijkt die in het meer wegzakt en die auto stopt even met zinken, denkt het publiek, ook al is hij bezig een lijk te laten verdwijnen: “Ik hoop maar dat ie helemaal zinkt!” Dat is een natuurlijk instinct.’</p>
<p><em>Oftewel, suspense is sterker dan moraal.</em></p>
<h5>15. Pure film</h5>
<p>‘Ik vind het enorm bevredigend dat we met onze filmkunst een soort massa-emotie kunnen creëren. Dat hebben we met <em>Psycho</em> echt gedaan. Het publiek werd niet getroffen door een boodschap, een geweldige acteerprestatie of hun waardering voor de roman. Ze raakten opgewonden door <u><a href="https://youtu.be/WNYpzpNA_AE" target="_blank">pure film</a>.</u>’</p>
<p><em>Oftewel, cinema is het filmisch manipuleren van emoties.</em></p>
<div class="info-box">
<p>De citaten zijn door de auteur vertaald (en enigszins ingekort en voor leesbaarheid bewerkt) vanuit de Engelstalige versie van het boek <em>Hitchcock/Truffaut</em>. De gelijknamige documentaire draait vanaf 21 januari 2016 in de Nederlandse filmhuizen.</p>
</div>


Gerelateerd