Vijfenzeventig jaar geleden zag de eerste Vrij Nederland het licht.

Het waren jongens, vrienden van vrienden, allemaal zo rond de twintig. Ze wilden wat, een tegengeluid geven. Frans Hofker had het initiatief genomen. Ze schraapten geld bij elkaar en kochten een stencilmachine. Op een bovenwoning in de Amsterdamse wijk Overtoomse veld draaiden zij de eerste Vrij Nederland. Het verscheen begin september, maar was gedateerd op 31 augustus 1940, de geboortedag van Wilhelmina, en wat ons betreft ook de verjaardag van VN. De krant was vooral een eerbetoon aan de vorstin, strijdvaardig symbool van de bezette natie. Een transcriptie van haar laatste radiotoespraak stond erin, plus enkele illegale teksten en gedichten die al circuleerden.

De makers hadden op de voorpagina het, onder de omstandigheden indrukwekkende, oplagecijfer van 1001 vermeld. In werkelijkheid waren er maar honderddertig exemplaren, omdat er geen geld was voor meer papier – zij zouden niet de laatste uitgevers zijn...